بسمه تعالی

ظرفیت اقتصادی جمهوری خودمختار نخجوان:

جمهوری خودمختار نخجوان با مساحت تقریبی 5500 کیلومتر مربع و جمعیت 461 هزار نفری دارای اقتصادی به حجم حدود 1 میلیارد و 710 میلیون دلار می‌باشد.

بر اساس آمار اقتصادی ارائه شده برای سال 2020، حجم شاخصهای عمده اقتصادی این جمهوری خودمختار به شرح ذیل می‌باشد: (هر دلار برابر با 1.7 منات)

ظرفیت جغرافیایی و مسیرهای حمل‌ونقل جمهوری خودمختار نخجوان:

همسایگی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان جمهوری آذربایجان با فعالیت دو پایانه مرزی به صورت 24 ساعته (جلفا ـ جلفا) و 16 ساعته (پل‌دشت ـ شاه‌تختی) از یک سو و وجود پایانه مرزی صدرک ـ دیل اوجو با کشور ترکیه که مسیر ترانزیت به گرجستان، دریای سیاه و کشورهایی اروپایی می‌باشد، از مزیت‌های جغرافیایی نخجوان می‌باشد که می‌تواند در راستای مزیت اقتصادی و فعالیت فعالین اقتصادی، تجار، ترانزیت، صادرات و واردات از این جمهوری خودمختار قرار گیرد؛ هم‌چنین، در صورت باز شدن مسیر ارتباطی نخجوان با ارمنستان از دو مسیر شهرستان‌های اردوباد (جنوب شرقی) و صدرک (شمال غربی) ـ که در حال حاضر قریب به 30 سال است به دلیل مناقشه قره باغ مسدود می‌باشد ـ مزیت ارتباطی جدیدی به این جمهوری خودمختار افزوده خواهد شد.

موضوع مزیت ارتباطی ج.خ. نخجوان با در نظر گرفتن مسافت نسبتا کوتاه پایانه‌های مرزی آن با کشورهای همسایه قابل توجه می‌باشد، به‌طوری که از پایانه مرزی جلفا (مرز ایران) تا پایانه مرزی صدرک (مرز ترکیه) حدود 120 کیلومتر و از پایانه مرزی پلدشت (مرز ایران) تا پایانه صدرک حدود 55 کیلومتر بوده و برای طی نمودن این مسافت ها جاده مناسب با کیفیت نسبتا خوبی وجود دارد.

ارتباط ریلی نخجوان با ایران برقرار بوده و اتصال راه آهن نخجوان به ترکیه در دست اقدام است. اتصال و فعالیت راه آهن نخجوان با ارمنستان (به سمت باکو، مسکو، تفلیس) نیز قبل از مسدود شدن مرزهای دو کشور برقرار بوده است و پس از انعقاد تفاهم‌نامه آتش‌بس جنگ دوم قره‌باغ در 20 آبان 1399، مقرر شده است این ارتباطات باردگر برقرار شود.

رشد اقتصادی جمهوری خودمختار نخجوان پس از استقلال کشور جمهوری آذربایجان:

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اوایل دهه 90 میلادی سال‌های سختی برای مردم جمهوری خودمختار نخجوان بود. وضعیت این جمهوری خودمختار از تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، امنیتی، سطح رفاه، تأمین نیازهای اساسی مردم از جمله مواد غذایی و انرژی در شرایط بسیار نامناسبی قرار داشت و به علت جنگ اول قره‌باغ و اشغال سرزمین‌های جمهوری آذربایجان توسط ارامنه، رابطه نخجوان با سایر اراضی جمهوری آذربایجان قطع گردیده و کمک‌رسانی به نخجوان بسیار سخت شده بود. اما در نتیجه سعی و تلاش صورت گرفته طی 30 سال گذشته، وضعیت زندگی مردم نخجوان تا حدود زیادی بهبود یافته و از شرایط سخت ابتدای فروپاشی شوروی خارج شده است.

در حال حاضر چهره اجتماعی ـ اقتصادی جمهوری خودمختار نخجوان نسبت به ابتدای استقلال کشور جمهوری آذربایجان به صورت بنیادی تغییر یافته است و شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی این جمهوری خودمختار در سطح بالائی نسبت به سال‌های اولیه دهه 90 قرار گرفته و این روند هم‌چنان ادامه دارد. با اجرای سیاست‌های برنامه‌های توسعه‌ای، مؤسسات و کارخانجات جدید تاسیس شده و حجم امور سازندگی و عمرانی افزایش یافته است که موجب افزایش فرصت‌های شغلی برای مردم و هم‌چنین تقویت پتانسیل‌های اقتصادی گردیده است.

طی سال‌های اخیر طرح‌های زیادی در جمهوری خودمختار نخجوان اجرا گردیده است که موفقیت‌های بزرگی را به ارمغان آورده و منجر به ثبات نسبی اقتصادی، توسعه امکانات در بخش‌های مختلف و بهبود رفاه اجتماعی مردم این جمهوری خودمختار شده است. 

در این خصوص در بخش عمرانی و زیباسازی اماکن و معابر شهری سرمایه‌گذاری قابل توجهی شده و جهت جذب گردشگر زیرساخت‌هایی از قبیل هتل ایجاد و مراکز دیدنی شهرهای مختلف تعمیر و مرمت گردیده و جهت استفاده از فضاها و مناظر طبیعی نیز تلاش زیادی می‌شود.‌ هم‌چنین در سال‌های اخیر با سرمایه‌گذاری مناسب در پایانه‌های حمل‌ونقل و جاده‌ها، مسیر حمل‌ونقل جاده‌ای این جمهوری خودمختار برای رانندگان ترک و ایرانی مورد توجه قرار گرفته و ترانزیت از این مسیر افزایش قابل توجهی داشته است.

در عرصه عملی و دانشگاهی نیز برخلاف سطح پایین علمی دانشگاه دولتی و خصوصی نخجوان، در جذب دانشجوی خارجی از کشورهای مختلف به‌ویژه ایران و ترکیه در رشته‌های پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی (با وجود ضعف شدید در این رشته‌ها) بسیار موفق عمل شده است.

جمهوری خودمختار نخجوان برخلاف سال‌های اولیه استقلال از شوروی که در بیشتر عرصه‌های تولید و مصرف کالاهای مختلف نیازمند خارج بود، اکنون در برخی محصولات از قبیل برخی محصولات کشاورزی، میوه، محصولات ساختمانی مانند سیمان و سنگ، موادغذایی شامل انواع بیسکوئیت و شکلات و مربا، مبلمان، چرم، آب معدنی و آب گازدار، آب‌میوه، سیگار و... به عرصه صادرات وارد شده است.

در راستای رشد اقتصادی، علی‌رغم محدودیت‌های موجود این جمهوری خودمختار تلاش می‌نماید با کشورهای مختلف از جمله کشورهای اروپایی ارتباطات مختلف تجاری و فناوری برقرار کند و الگوهای روز دنیا در ایجاد مراکز فروشگاهی و عرضه برندهای خارجی و ایجاد برندهای مخصوص نخجوان را اجرایی نماید.

با وجود این موفقیت‌های به دست آمده نسبت به سال‌های اولیه استقلال، جمهوری خودمختار نخجوان فاصله زیادی تا رشد و توسعه عمیق و همه جانبه دارد و برخی بخش‌های آن از کمبودهای اساسی رنج می‌برد. از جمله این موارد می‌توان به کمبود امکانات بهداشتی، درمانی و پزشک متخصص، رفاهی و تفریحی، درصد بیکاری بالا و مهاجرت نیروی کار، هزینه‌های معیشتی بالا نسبت به متوسط حقوق ماهانه، درصد بالای روستانشینی (70 درصد) به دلیل سطح اقتصادی پایین مردم اشاره نمود.